İyi bir zeka testi değişik yetenekleri ölçebilecek şekilde hazırlanmış olmalıdır. Yeteneklerin bireysel yükseklikleri ve düşüklükleri kadar, birbirlerine göre durumları ve etkileşimleri de çok önemlidir ve değerlendirmelerde göz önünde tutulmaktadır.

Zeka testlerine verilen yanıtlar toplumdan topluma, hatta aynı toplum içinde zamanla değişiklikler gösterebilmektedir. Bu nedenle ülke koşullarına göre standardizasyonu yapılmamış testlerin kullanılması düşünülemez. Ayrıca iyi bir testin uygun aralıklarla güncelleştirilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra ülkemiz gibi geniş bir alana yayılmış, farklı kültürel özelliklere sahip toplumlarda tek bir norma göre değerlendirme yapmak da hata olasılığını artırmaktadır.

Bütün bu etmenler göz önüne alınmadan yapılan değerlendirmelerin yarardan çok zarar getirdiği bilinmektedir. Bu nedenle ehil olmayan kişilerce ve uygun niteliklere sahip olmayan testlerle yapılan uygulamalar onulması güç olumsuz sonuçlar yaratabilmektedir.

Tüm koşullar yerine getirildiği zaman bile değerlendirilemeyen pek çok farklı özelliğin var olduğu bilinmektedir. Tüm dünyada henüz bu denli gelişmiş bir ölçüm aracı yoktur. Bu nedenle her şey yolunda giderken sıradan bir uygulamayla kişi özelliklerini sadece testlerin ölçtüğü alanlarla sınırlamak yeğlenmemektedir. Bu bağlamda zeka testleri daha çok sağlıklı ve özel eğitim alanlarına yönelik uygulanmaktadır.

Geçtiğimiz yıllarda bazı özel ilkokulların 1. sınıflarına sınavla öğrenci alınması çocukların pek çoğunun birer “yarış atı” gibi hazırlanmalarına yol açmıştır. Oyuna en çok ihtiyaçlarının olduğu ve kişiliğinin gelişeceği bir dönemde acımasızca sınavlara hazırlanan çocuklarda çok ciddi boyutlarda sorunlar gözlenmiştir. Bu nedenle her isteyen ana babanın çocuğuna zeka testi uygulamasının bu tür hatalı bir tutuma yol açacağından her zaman kaygı duyulmaktadır. Çocukların “zeka testlerinin sorularına yönelik eğitilmeleriyle” yeni bir yarış alanı açılabilecek ve testin uygulanması ve alınan puan bir “amaç” haline dönüşebilecektir. Böyle bir uygulamayla keyifli, dengeli gelişebilecek bir fidan, diğer dalları dumura uğratılarak tek dalına aşırı yüklenilen çarpık, güçsüz ve keyifsiz bir ağaç haline gelebilecektir.

Hatalı uygulamaların ortaya çıkardığı çok önemli bir risk daha söz konusudur. Zeka testleri sağlık ve özel eğitim alanlarında çok önemli ve vazgeçilmez katkıları olan birer ölçüm aracıdır. Amaçtan sapan uygulamalar, test sorunlarının ortalıkta dolaşması, bu maddelere yönelik zorlayıcı, anlamsız eğitim gibi uygulamalarla gerçek ihtiyaç alanlarında büyük boşluklar yaratılabilecektir.

IQ testi yapma yetki ve yetkinliğine sahip kişiler, üniversite ve devlet hastanelerinde görev yapan klinik psikologlar ve Türk Psikologlar Derneği tarafından “zeka testi uygulayabilme” sertifikasına sahip olan kişilerdir. Bu yetkiye sahip olmayan kişilerin, zeka testi uygulayabilmesi mümkün değildir. En sağlıklı olan yöntem, bu kişilerin yer aldığı kurumlara gitmek ve onların yönlendirmeleri doğrultusunda hareket etmektir.